Pavol Rankov "Matki"

Motyw macierzyństwa w literaturze pojawia się od początku jej istnienia. W swojej czytelniczej karierze spotkałam się z różnymi jego odcieniami. Jedne matki przeżywały radość z macierzyństwa, inne cierpiały, bo ich dziecko umarło albo było śmiertelnie chore. Muszę jednak przyznać, że nigdy wcześniej nie spotkałam się z opisem macierzyństwa w Gułagu. Pozwólcie, że dziś się tam wybierzemy.Oskarżona o zdradę Słowaczka Zuzana w Gułagu urodziła syna Aleksieja. Utrzymanie ciąży, poród i wychowanie dziecka w takich warunkach było ekstremalnie trudne. Zuzana musiała pracować, co prawda traktowano ją nieco lepiej niż inne kobiety, ale zmagała się tak jak one z głodem, brudem i pasożytami. Po narodzinach synka nie miała zbyt dużo pokarmu, nad czym ubolewała, bo wiedziała, że chłopiec jest głodny. Na dodatek jedna ze współwięźniarek groziła chłopczykowi śmiercią. Zuzanie nie było dane zbyt długo cieszyć się macierzyństwem. Po pewnym czasie Aleksiej został jej odebrany. Niemal słyszałam podczas lektury, jak pęka jej serce. Byłam wściekła na bezduszny system i było mi bardzo żal tej kobiety. Nie wiem, czy przeżyłabym taką rozłąkę z moim synem.
Zuzana i jej odczucia stanowią centrum tej opowieści, którą poznajemy dzięki studentce Lucii, piszącej pracę na temat macierzyństwa w ekstremalnych warunkach. Młoda dziewczyna sama ma problemy z ciążą. Jest namawiana do usunięcia dziecka, bo nie godzi się jednocześnie być matką i mającą perspektywy na karierę w świecie akademickim studentką. To w oczach wielu osób niemożliwe do pogodzenia. Zuzana staje się nie tylko rozmówczynią Lucii, ale także stopniowo zaczyna przejmować rolę jej matki.
Podziwiam Zuzanę za jej siłę. Za wszelką cenę starała się ochronić swoje dziecko, jedyne, co zostało jej po ukochanym Aleksieju. Nigdy wcześniej nie czytałam tak pięknej, lecz zarazem trudnej opowieści o matczynej miłości. Wiele kobiet na miejscu Zuzany robiłoby wszystko, by pozbyć się problemu. Ona postanowiła urodzić i wychować dziecko w tych ekstremalnie trudnych warunkach. Nie raz płakałam wraz z nią nad jej losem. Żaden znany mi pisarz nie napisał w tak piękny sposób o macierzyństwie. Gdybym spotkała Rankova, ukłoniłabym się przed nim i podziękowała mu za tę historię.
Nie wiedziałam zbytnio czego się mogę spodziewać po Matkach. Nie słyszałam wcześniej o autorze, przed zamówieniem książki nie trafiłam na żadną opinię na jej temat. Teraz cieszę się z tego, bo niczego sobie nie obiecałam i jestem w pełni usatysfakcjonowana lekturą. Jest jednak jedno dość duże "ale". Nie tyczy się to autora, a raczej polskiego tłumacza. Bardzo przeszkadzały mi w trakcie czytanie fragmenty dialogów, które nie zostały przetłumaczone. Nie rozumiałam ich. Skoro pojawiły się tłumaczenia tytułów rozdziałów, to dlaczego nie pojawiły się przypisy odnoszące się do tekstu? Nie każdy biegle posługuje się językami obcymi i coś takiego wiele osób może zniechęcić do czytania. Warto o tym pomyśleć przy ewentualnych pracach nad kolejnymi wydaniami książki.
Obok Matek nie da się przejść obojętnie. Ta lektura porusza i nie pozwala o sobie zapomnieć. Pokazuje jak wyglądało macierzyństwo w ekstremalnych warunkach. Jest przepiękną lekcją matczynej miłości. Myślę, że powinna ją przejść każda kobieta, która planuje mieć dzieci lub już je ma. Zuzana jest dla mnie matką idealną. Pokochałam ją z całego serca i ucieszyłam się, że pojawiła się w życiu Lucii, gdy ta stała przed trudnym wyborem. Zakończenie nie wyjaśnia, co stanie się z kobietami. Jestem jednak o nie spokojna. Mają siebie, więc nic złego stać się nie może.

Pavol Rankov

Matki

Wydawnictwo Książkowe Klimaty

Wrocław 2015

Za udostępnienie egzemplarza recenzenckiego dziękuję Portalowi Sztukater

i Wydawnictwu Książkowe Klimaty